مطالعه فنی مجموعه آثار شیشه ای منسوب به دوره ساسانی موجود در کاخ موزه نیاوران و ارائه راهکار حفاظتی
پایان نامه
- دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری
- نویسنده مهناز اسدی
- استاد راهنما مهناز عبدالله خان گرجی آرمان شیشه گر رضا وحیدزاده
- سال انتشار 1390
چکیده
صنعت شیشه گری در میان صنایع و هنرها همواره از زمان پیدایش آن تا عصر حاضر از اهمیت ویژه ای برخوردار و مورد توجه بسیاری از کاوشگران و پژوهشگران بوده است. به دلیل محدودیت مطالعات باستان شناسی صنعت شیشه گری به رغم وجود سابقه کهن این صنعت در ایران ، منابع و مستندات چندانی در این زمینه در دسترس پژوهشگران و محققان نیست. از آنجاکه بسیاری از آبگینه های موجود در موزه های کشور توسط کاوشگران غیر مجاز از زیر خاک بیرون آورده شده اند، شناسایی مکان و زمان ساخت آنها و گرد آوری اطلاعات باستان شناختی مستند در مورد این آثار دشوار است. مجموعه شیشه های منسوب به دوره ساسانی درکاخ موزه نیاوران نیز از این امر مستثنی نیستند و تنها به سبب برخی مشخصات ظاهری به این عنوان در موزه به ثبت رسیده اند. لذا جهت دستیابی به اطلاعات تاریخی و فن شناختی از این مجموعه و تدوین شناسنامه های مستند برای آنها ، مطالعات تطبیقی بر اساس بررسیهای کتابخانه ای و میدانی انجام شد که نشانگر امکان تعلق این آثار به دوره های مختلف تاریخی شامل اشکانی ، ساسانی و اسلامی تا سده 4ه .ق بود.جهت تأیید نتایج به دست آمده از مطالعات تطبیقی و به دست آوردن اطلاعات فن شناسی دقیقتر از طریق مطالعات آزمایشگاهی به وسیله میکروسکوپ الکترونی مجهز به طیف نگار پرتو ایکس تفکیک انرژی (sem_edx ) به بررسی ساختار و ماهیت مواد سازنده این آثار پرداخته شد و در نهایت جهت بررسیهای دقیقتر، نتایج به دست آمده از این مطالعه با نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی نمونه های مشابه در مناطق باستانی دیگر مقایسه گردید و الگوی مقایسه ای رضایت بخشی جهت شناسایی این آثار به دست آمد. بر اساس مطالعات تطبیقی انجام شده مشخص شد که مجموعه مورد مطالعه محدوده زمانی قرون اول تا سوم میلادی (همزمان با دوره اشکانی ) تا سده های نخستین اسلامی (قرون 3 تا 4 ه.ق) را در برمی گیرد. محل ساخت بسیاری از نمونه های مربوط به دوره اشکانی ،سرزمینهای غرب ایران شامل سوریه ، بین النهرین و سواحل شرقی دریای مدیترانه می باشد. همچنین مطالعات تطبیقی ، احتمال ساخت نمونه های ساسانی و سده های نخستین اسلامی در داخل ایران (و احتمالاً شهرهای نیشابور و یا گرگان ) را تقویت کرد. دسته بندی نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی انجام شده توسط sem-edx نشان دهنده مشابهت ساختاری میان نمونه هایی بود که در بخش مطالعات تطبیقی محدوده زمانی و مکانی مشابهی برایشان در نظر گرفته شد وبه این ترتیب صحت ارزیابی های حاصل از مطالعه تطبیقی- تاریخی تا حد بیشتری تایید شد. همچنین در بخش آزمایشگاهی مشخص شد که کلیه نمونه های مطالعه شده از نوع شیشه های "سیلیسی- قلیائی- آهکی" با سطوح نسبتا بالایی از اکسید منیزیم و پتاسیم هستند که با استفاده از خاکسترهای گیاهان بیابانی خاص ( با ذرات کوارتز ) تولید می شده اند. این سنت که از دوره های اولیه ساخت شیشه در منطقه رایج بوده است در طی دوره پارت و ساسانی و دوران اسلامی نیز دنبال شده است. در بخش پایانی پژ وهش، مطالعه مقایسه ای میان نتایج حاصل از بررسی ساختاری نمونه های مورد مطالعه و و شیشه های ساسانی- اسلامی به دست آمده از کاوشهایی در مناطق جنوبی و مرکزی عراق انجام شد. در این بررسی مشابهت قابل توجهی میان ساختار نمونه های شیشه ساسانی-اسلامی در مجموعه نیاوران با شیشه های معاصر آنها در بین النهرین مشاهده شد. نزدیکی کیفیت ساخت و ترکیب عنصری این نمونه ها می تواند ناشی از سنتهای مربوط به مبادله و انتقال مواد خام و حتی مبادله قطعات شیشه یک بار پخته به عنوان ماده اولیه در میان مراکز تولید شیشه باستانی باشد. بنابریان اگرچه مشابهت نتایج این سطح از مطالعات لزوماً بیانگر یکسانی مکان تولید شیشه ها نیست، لیکن از کاربرد سنتهای مشابه و دخالت جریانهای هنری- فرهنگی یکسان در آفرینش آنها حکایت می کند. به دلیل محدودیت مطالعه شیشه های ساسانی به ویژه در مورد آثار ساخته شده در داخل فلات ایران و همچنین فقدان بانکهای اطلاعاتی لازم جهت بررسی عناصر سازنده فرعی، قضاوت در مورد محل دقیق تولید آثار موجود در موزه نیاوران نیازمند تداوم این مطالعات در سطح گسترده تر و پیشرفت پژ وهشهای باستان شناسی شیشه های ساسانی در کشور خواهد بود.
منابع مشابه
بررسی آثار شیشه ای اشکانی کاخ شائور
کاخ شائور در سمت غربی محوطه باستانی شوش و در مجاورت رود شائور قرار دارد. کاوشهای این محوطه از سال 1970 تا 1976 م توسط هیات فرانسوی به سرپرستی رمی بوشارلا و آدران لابروس با همکاری محمود کردوانی از ایران انجام گرفت. در این محوطه سه لایه باستانی مربوط به دوره اسلامی، اشکانی و هخامنشی شناسایی شد. در طی این کاوشها ظروف شیشهای از دورههای اشکانی تا اسلامی کشف گردید. آثار اشکانی شائور، به ظروف دارو...
متن کاملمعرفی و مطالعه مجموعه آثار منسوب به محوطه خوروین در موزه ملی ایران و بازنگری گاهنگاری مقایسه ای این محوطه
ازآنجاییکه محوطه خوروین، بر اساس مطالعاتی که تا کنون در آن انجام گرفته یک محوطه صرفا گورستانی است ,گاهنگاری ارائه شده در این رابطه بطور عام متکی بر مطالعات گونه شناسی مقایسه ای سفال ها و دیگر اشیاء بدست آمده از قبور عصر آهن آن می باشد. از سوی دیگر بر اساس یک سنت رایج در مطالعات عصر آهن ایران، بویژه داده های حاصل از گورستان های این دوره، عموما مطالعات گونه شناسی مقایسه ای بر پایه لایه نگاری و ...
متن کاملبررسی آثار منسوب به الهه آب، آناهیتا در دوره ساسانی
در این پایان نامه نگاهی اجمالی به شخصیت و جایگاه آناهیتا در اساطیر، باورهای زرتشتی و ادوار تاریخی ایران تا پیش از ساسانیان شده است. پس از آن آثار منتسب به آناهیتا در داخل خاک ایران از آغاز تا دوران ساسانی به تفصیل مورد مطالعه قرار گرفته است. برای این منظور مجموعه آثار مذکور در این دوره به دو گروه شامل آثار منقول: مهرها، سکه ها، ظروف سیمین و گچبری ها (به عنوان عنصری تزیینی) و آثار غیر منقول: نقو...
مطالعه فنی، ارائه و اجرای طرح حفاظت و مرمت نقاشی روی پارچه اثر خوان میرو از مجموعه کاخ نیاوران
تابلوی نقاشی روی پارچه اثر خوان میرو، هنرمند برجسته اسپانیایی با طول 10 متر و عرض 40 سانتی متر از جمله آثار منحصر به فردی است که در کاخ جهان نمای مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران تهران نگهداری می شود. کمتر از نیم قرن از عمر این اثر گران بها می گذرد، ولی به علت شرایط نامطلوب نگهداری و نمایش، آسیب های فراوانی به آن وارد شده که هم از نظر زیبایی شناسی و هم از نظر استحکام، آن را در وضعیت بحرانی قرار داد...
15 صفحه اولبررسی فنی و آسیب شناسی، همراه با ارائه و اجرای طرح اصولی حفاظت و مرمت یک نمونه پارچه گلابتون دوزی متعلق به دوره قاجار از کاخ موزه نیاوران
در این پژوهش، یک قطعه پارچه ابریشمی سوزن دوزی شده با طرح محراب و نقوش استلیزه اسلیمی و ختایی متعلق به حوضخانه کاخ صاحبقرانیه تحت عملیات حفاظت پیشگیرانه و مرمت قرار گرفت. بررسی های فنی و هنری انجام شده بر روی این تابلو نمایشی نشان داد که این بافته، ابریشم گلابتون دوزی شده متعلق به دوره قاجار است که به منظور شناسایی و انجام عملیات حفاظت پیشگیرانه و مرمت، مورد بررسی و مراحلی شامل : مستند نگاری، فن...
منابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده{@ msg_add @}
نوع سند: پایان نامه
دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری
کلمات کلیدی
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023